Przepuklina jest stosunkowo powszechnym problemem zdrowotnym, który może wystąpić zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Choroby tej nie wolno bagatelizować, ponieważ nieleczona może prowadzić do wielu powikłań i nieodwracalnych w skutkach konsekwencji zdrowotnych. W tym artykule zostaną przedstawione najważniejsze informacje, które każdy powinien wiedzieć o przepuklinie.
Czym jest przepuklina?
Przepuklina to nieprawidłowe uwypuklenie jamy ciała i przemieszczenie się zawartych w niej narządów poza swoje anatomiczne położenie. Proces ten zachodzi w miejscach o tzw. obniżonej oporności, którymi są obszary naszego ciała z małą ilością mięśni, np. okolica pępka, lub bogate w naczynia i nerwy, np. okolica pachwinowa.
Każda przepuklina zbudowana jest z kilku elementów, którymi są:
- wrota przepukliny (otwór, przez który uwypukla się przepuklina),
- kanał przepukliny,
- worek przepuklinowy,
- zawartość worka przepuklinowego (zależy od umiejscowienia, może to być cały narząd lub jego część, np. fragment jelita grubego).
Przyczyny powstawania przepuklin
Przepukliny mogą być wrodzone (obecne od urodzenia) oraz nabyte w ciągu życia, a ryzyko ich rozwoju wzrasta wraz z wiekiem. Wśród czynników predysponujących do powstawania przepuklin wyróżnia się przede wszystkim skłonności anatomiczne i genetyczne, zaburzenia budowy włókien kolagenowych oraz sytuacje zwiększające ciśnienie w jamach ciała, których przyczyną może być np. długotrwały kaszel, praca fizyczna związania z dźwiganiem ciężkich przedmiotów, ciąża, połóg, nadwaga i otyłość, palenie papierosów, przewlekłe zaparcia oraz związana z nimi nieprawidłowa dieta.
Rodzaje przepuklin
Wyróżnia się wiele klasyfikacji przepuklin. Najczęściej stosowanym jest podział przepuklin ze względu na lokalizację ich powstawania. Są to:
- przepukliny zewnętrzne (umiejscowione pod skórą, widoczne jako wypukły guzek, który może się pojawiać i samoistnie znikać), np.:
- pachwinowa skośna i prosta,
- udowa,
- pępkowa i okołopępkowa,
- kresy białej,
- w bliźnie pooperacyjnej,
- okołostomijna,
- lędźwiowa;
- przepukliny wewnętrzne (skierowane do innych jam ciała, niewidoczne na skórze), np.:
- rozworu przełykowego,
- przeponowe.
Leczenie przepuklin
Podejrzenie przepukliny powinno być skonsultowane z chirurgiem w celu oceny stopnia nasilenia objawów i możliwości terapeutycznych. Jedną z dostępnych metod jest leczenie zachowawcze, oparte na obserwacji, zmianie stylu życia i regularnej kontroli objawów w poradni chirurgicznej, które stosowane jest zazwyczaj w przypadku niewielkich lub powoli powiększających się przepuklin z szerokimi wrotami, niewywołujących żadnych dolegliwości i/lub swobodnie odprowadzalnych. Metoda ta niestety nie doprowadzi do zniknięcia problemu, a jedynie do odroczenia decyzji o zabiegu.
Podstawowym i najczęstszym sposobem leczenia jest zabieg operacyjny. Jego celem jest zlikwidowanie przepukliny (odprowadzenie i zamknięcie jej wrót) oraz wzmocnienie miejsca jej występowania. Operacja przeprowadzana jest metodą napięciową lub beznapięciową z użyciem odpowiednich wszczepianych siatek w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym. Kwalifikację do zabiegu przeprowadza lekarz w oparciu o wywiad i badanie fizykalne pacjenta.
Możliwe powikłania
Przepukliny możemy podzielić na:
- odprowadzalne – znikają samoistnie lub pod wpływem niewielkiego ucisku,
- nieodprowadzalne – odprowadzenie jest niemożliwe; wśród nich wyróżnia się:
- przepukliny uwięźnięte – dochodzi do zaburzeń funkcjonowania narządu zawartego w worku przepuklinowym, ale bez zaburzeń jego ukrwienia,
- przepukliny zadzierzgnięte – wrota przepukliny zaciskają się na nieodprowadzalnym roku przepuklinowym, prowadząc do zaburzenia ukrwienia.
Najgroźniejszym powikłaniem jest zadzierzgnięcie przepukliny, ponieważ prowadzi ono do niedokrwienia, stanu zapalnego i ostatecznie martwicy. Objawy zadzierzgnięcia to: nagły, silny ból i zaczerwienienie w okolicy przepukliny oraz obrzęk i nadmierne ucieplenie skóry, któremu mogą towarzyszyć objawy ogólne np. nudności i wymioty czy zatrzymanie gazów i stolca. Jest to stan bezpośredniego zagrożenia życia i zdrowia, wymagający pilnego leczenia operacyjnego.
Zapobieganie powstawaniu przepuklin
Najistotniejszym elementem profilaktyki jest unikanie wyżej opisanych czynników predysponujących do tworzenia się przepuklin oraz prowadzenie zdrowego stylu życia, opartego na regularnej aktywności fizycznej, zbilansowanej diecie i utrzymywaniu prawidłowej masy ciała.